Slaapproblemen
Dit zijn problemen die te maken hebben met een verstoring van je slaappatroon met name als je langdurig slecht slaapt en je daardoor overdag onvoldoende uitgerust voelt. Voor een goede gezondheid is voldoende slaap met een goed slaapritme erg belangrijk. Dat geldt voor een veelheid aan systemen zoals hersenen, zenuw- en spijsverteringsstelsel, afweer- en hormonaal systeem.
Slaap je te weinig, dan ben je snel geïrriteerd, doorlopend moe, en als je even zit voel je je slaperig. Dit kan gemakkelijk uitlopen op angst- en depressieve klachten.
De behoefte aan slaap verschilt per persoon, maar in grote lijnen kan gezegd worden dat met het toenemen van de leeftijd de behoefte aan slaap afneemt. Baby ’s rond de leeftijd van één jaar hebben ongeveer 14 uur slaap nodig, kleuters van een jaar of vijf 12 uur, volwassenen gemiddeld 8 uur. Vrouwen hebben meer slaap nodig dan mannen. Bij slaapproblemen kan het gaan om totale slapeloosheid, maar ook inslaap- en/of doorslaapproblemen zijn slaapstoornissen, evenals nachtmerries en snurken. Je dagelijkse bezigheden hebben er onder te lijden en je ergens op concentreren is moeilijk.
Soms weet je hoe het komt: luidruchtige buren, een partner die snurkt of lijfelijke ongemakken houden je wakker zoals jeuk, pijn of gevoelens van beklemming en moeilijk kunnen ademen. Of je weet dat het komt doordat je ergens over ligt te piekeren. Maar als de reden je niet direct duidelijk is, kan het zinvol zijn rekening te houden met een aantal factoren, waarvan bekend is dat ze een rol zouden kunnen spelen. Het effect dat het meedraaien in continu diensten kan hebben of de invloed van lange vliegreizen (jetlag) door verstoring van je dag- en nachtritme is algemeen bekend, maar niet iedereen heeft daarmee te maken. Wel heeft (bijna) iedereen een patroon van gewoonten.
Door daar iets in te wijzigen kunnen soms duidelijk merkbare verbeteringen optreden. Ik noem enkele voorbeelden daarvan. Met een te volle maag gaan slapen is in dit verband niet goed, net zo min als ’s avonds (teveel) koffie drinken of roken (al zeggen sommigen juist ‘een sigaretje’ nodig te hebben om te kunnen slapen). Voor de meeste rokers geldt wat de meesten bij koffie altijd ervaren, dat het je oppept, het maakt je (geest) ‘scherper’ en bemoeilijkt dus het in slaap vallen
Ook ’s avonds (te) lang geconcentreerd doorgaan met studie of administratie, of alert blijven (op basis van verhoogd adrenalinegehalte) in het contact met anderen zoals bij vergaderen of sporten (dan óók nog ’s met een energiek lichaam) houdt je actief in plaats van dat je tot rust komt en kan daardoor inslaapproblemen geven. Ik noemde al een (beroepsmatig of zich incidenteel voordoend) verstoord dag- en nachtritme. Als je echter steeds op sterk wisselende tijden gaat slapen verstoor je daarmee dat ritme ook. ’s Morgens heel lang uitslapen kan prettig zijn, maar wel vergroot je daarmee de kans dat je ’s avonds moeilijk in slaap valt.
Om je echt fit te voelen overdag (al is dat natuurlijk een ander onderwerp) is een vast moment van opstaan doorslaggevender dan het tijdstip van naar bed gaan.
Dat emotionele gebeurtenissen, zoals het overlijden van iemand die je goed kent of een conflict op je werk, je nachtrust kunnen verstoren, al of niet met nachtmerries of angstdromen, zal je niet vreemd in de oren klinken. Ook spanningen die met iets prettigs te maken hebben, kunnen ‘lekker slapen’ nadelig beïnvloeden; je kan dat zelf ervaren vlak voor dat je op vakantie gaat of de nacht voorafgaand aan een voor jou belangrijk gebeuren als trouwen of een receptie, waarvan je zelf het middelpunt bent; je ziet het bij kinderen in de tijd van Sinterklaas of de nacht voor hun verjaardag. Dit verschijnsel staat bekend als eustress.
Dat je slecht slaapt in een emotionele tijd rond bepaalde gebeurtenissen als bovengenoemd is dus niet vreemd, maar daarna moet het wel over zijn. Als je (weer in rustiger ‘vaarwater’ gekomen), toch slecht in slaap kan komen of steeds weer wakker wordt, is de reden vaak dat je (door je herinnering aan die nare ervaring van alsmaar wakker te liggen en te woelen, terwijl de uren verstrijken) min of meer verwacht dat het wéér zo zal zijn. En iets verwachten houdt je alert, ‘t is een actief gebeuren en het houdt je dus wakker. Hierover tobben maakt het allemaal nog erger en voor je het beseft heb je echt een (in)(slaap)probleem. Ook slaapwandelen, snurken en de zogenaamde rusteloze benen met sterke spiertrekkingen maken het slapen onrustig.
Maar lang niet altijd weet je precies hoe dat ‘slecht slapen’ begon. Sterker nog, je ‘weet’ soms niet beter, het is bij je gaan horen. Maar ook dan kan met hypnotherapie en ontspanningsoefeningen en training veel verbeterd worden.