RET en ACT
Rationeel Emotieve Therapie is een vorm van cognitieve gedragstherapie, ontwikkeld door Albert Ellis (1913), een cognitieve gedragstherapeut en psychoanalyticus uit de VS. Omstreeks 1955 liet hij de psycho-analytische principes geheel voor wat ze waren.
Hij concentreerde er zich toen op gedragsverandering te bewerkstelligen bij cliënten door hen te confronteren met wat hij noemde hun irrationele opvattingen en hen ertoe te brengen meer rationeel te gaan denken. Ellis stelde dat iedereen het vermogen in zich heeft hetzij rationeel óf irrationeel te reageren. Het eerste leidt tot effectief gedrag en een productieve levensstijl, het tweede tot ongelukkig zijn en een niet-productieve levensstijl.
Zo ’n irrationele levensstijl begint al vroeg in iemands leven en wordt doorgaans aangekweekt en bekrachtigd door de ouders (opvoeding) en de heersende cultuur (sociaal leerproces). Door met RET te werken wordt invloed uitgeoefend op het associatieve netwerk van gedachten, gevoelens en handelingen door gedachtentraining. Met andere woorden: als negatieve emoties ontstaan door irrationeel denken kan die negatieve invloed op de belevingswereld, en daardoor op de uitingen van een persoon worden verminderd door rationeel te gaan denken.
De wijze waarop iemand tegen allerlei zaken aankijkt en over dingen denkt ontwikkelt zich zoals gezegd gedurende iemands leven (opvoeding en sociaal leerproces) en is gebaseerd op allerlei opvattingen, ideeën, normen, waarden, (voor)oordelen, etc. Het gevolg is dat gedachten bepaalde gevoelens oproepen, die weer een bepaalde handeling/gedrag tot gevolg hebben.
Wanneer gedachten gebaseerd zijn op verkeerde opvattingen, dan zullen gevoelens en gedrag die daarop volgen dikwijls moeilijkheden en problemen veroorzaken. Gevoelens en handelingen als gevolg van onrealistisch denken zijn zelfbelemmerend en zelfsaboterend. Ellis: “Het zijn niet zozeer de feiten uit het verleden die het huidige gedrag negatief beïnvloeden, maar met name de persoonlijke interpretaties, die men voortdurend op het heden blijft betrekken”.
Een gedachte is rationeel als ze gebaseerd is op de objectieve werkelijkheid, leidt tot het gewenste doel of helpt dat te bereiken, niet leidt tot ongewenste persoonlijke gevoelens of als ze helpt deze te voorkomen, én als ze niet leidt tot ongewenste conflicten met andere mensen of als ze helpt deze te voorkomen.
Het doel van RET is te leren die verkeerde (zelfsaboterende) gedachten in te zien en te corrigeren, wat bevrijdend werkt.
RET wordt veelvuldig toegepast bij de behandeling van angsten, depressies, verslavingen en relatieproblemen.
Acceptance and Commitment Therapy is ook een vorm van cognitieve gedragstherapie. Bij ACT worden de technieken van de cognitieve gedragstherapie aangevuld met principes en oefeningen vanuit de mindfulness. Een open en niet-oordelende houding ten opzichte van jezelf, de acceptatie van de emoties die er zijn en de situatie, in het hier en nu. Een belangrijke rol spelen ook je eigen waardes: wat is voor jou het belangrijkste in je leven? Waar kom jij je bed voor uit? En leef je ook volgens deze waardes of zijn er zaken die je daar van afhouden?