Hyperventilatie
Het heeft veel weg van een paniekaanval met het gevoel te zullen stikken, niet meer gewoon te kunnen ademhalen, en met een hevig bonkend hart te gaan flauwvallen. Veel mensen zien hyperventilatie als iets dat op zichzelf staat, maar dat is onjuist. Het doet zich alleen in voor jou specifieke situaties voor. Het is een symptoom dat duidt op een gewijzigd gebruik van neuronale circuits in de hersenen (een soort kortsluiting in de bedrading).
Versturen van informatie (getriggerd door die specifieke situatie) verloopt in je hersenen via een serie met elkaar verbonden hersencellen, die een pad vormen, wat echt fysische vormen aanneemt, waardoor het vast zit in je hoofd. En elke keer als je in die specifieke situatie terecht komt wordt dit pad afgelegd. Met elke herhaling wordt het bevestigd en verstevigd, doordat in de buurt liggende hersencellen gaan meedoen.
De koppeling met angst of paniek als onderliggende oorzaak is bij hyperventilatie altijd aanwezig, anders gaat het alleen maar om een dysfunctionele ademhaling (wat dan uiteraard wel op de lange duur door gevoelens van benauwdheid kan leiden tot angst, waardoor wat begon als alleen maar een slechte ademtechniek door het angstaspect alsnog verandert in hyperventilatie).
Uit de benaming blijkt dat het gaat om een te snelle en/of te diepe ademhaling. Met gebruikmaking van borstkas en buikspieren adem je lucht in en uit de longen. Door je longen wordt zuurstof uit de ingeademde lucht opgenomen, in het bloed opgelost en vandaar vervoerd naar de plaatsen waar dit nodig is. Als afvalproduct produceert het lichaam koolzuurgas, wat door de longen uit het bloed wordt gehaald en wat je via de longen uitademt. Hardlopen of andere lichamelijke inspanning leidt tot vlugger ademhalen, wat nodig is omdat er meer zuurstof verbruikt wordt en meer afvalproduct (koolzuurgas) geproduceerd wordt. Om dit tekort aan zuurstof en teveel aan koolzuurgas op te heffen ga je als sporter vlugger en dieper ademen. Als je erg hard loopt sta je zelfs, nadat je gestopt bent, nog even na te hijgen omdat je niet genoeg zuurstof in je lichaam hebt en er bovendien ook nog teveel koolzuurgas in je lichaam zit. Doorgaans is de normale toestand weer vrij snel bereikt en kun je weer normaal gaan ademen.
Wat gebeurt er nu als je te diep en/of te vlug ademt terwijl je rustig ergens zit? Je krijgt dan natuurlijk te veel zuurstof in je lichaam, wat op zich helemaal geen kwaad kan. Ook daalt door de versnelde en verdiepte ademhaling de hoeveelheid koolzuurgas in je lichaam. Dat kan ook geen kwaad maar leidt wel tot een aantal als zeer onprettig ervaren verschijnselen zoals een benauwd gevoel, kortademigheid, prop in de keel, droge mond, strak gevoel rond de mond, prikkelingen in handen en voeten en die aanvoelen alsof ze opgeblazen zijn, krampen in de handen, duizeligheid met een licht gevoel in je hoofd, slecht zien, het idee dat alles er anders uitziet, waas voor je ogen, gevoel van onwerkelijkheid, anders dan normaal klinkende geluiden, klam gevoel, het idee te gaan flauwvallen, een slap gevoel in je knieën met het idee de grip te verliezen en gek te worden met de angst om dood te gaan.
Een hele waslijst, die gemakkelijk nog met een aantal andere verschijnselen kan worden uitgebreid. Je hoeft niet ál deze klachten te hebben, maar een aantal uit de lijst zal je, als je hyperventileert, zeker herkennen. Met de gegeven uitleg zal meteen duidelijk zijn wat je tegen hyperventilatieaanvallen kunt doen, namelijk langzaam en oppervlakkig ademhalen. Dat is natuurlijk gemakkelijker gezegd dan gedaan. Als je in paniek bent en je voelt je benauwd, ook als er geen enkel gevaar is voor verstikking, dan schiet je weinig op met een advies als: “Langzaam en oppervlakkig ademen.”
Je kunt beginnen met een noodmaatregel door een plastic zakje afsluitend rondom je neus en mond te houden, waardoor je het uitgeademde koolzuurgas opvangt en dit vervolgens weer inademt. Op die manier komt het koolzuurgehalte vrij snel, binnen één of anderhalve minuut, weer op peil. Hierdoor verdwijnt een groot deel van de klachten. Als je bang bent te zullen stikken, mag wel een klein gaatje in het zakje gemaakt worden. De bedoeling is, dat het uitgeademde koolzuurgas opgevangen wordt en opnieuw wordt ingeademd.
Om echt van het hyperventileren af te komen gaat het er niet om het verschijnsel terug te dringen als het zich voordoet, maar om de eraan ten grondslag liggende oorzaak weg te nemen. Heeft meestal met angst, paniek, stress en spanning te maken. Belangrijk is daar vat op te krijgen, waarbij ontspanningsoefeningen nuttig zijn. Een beginnende hyperventilatieproblematiek is vaak te herleiden tot iets ‘traumatisch’ wat kortere of langere tijd daarvoor plaatsvond. Met hypnotherapie kan hier aan gewerkt worden.