wat onbegrepen klachten je te vertellen hebben
Je probeert als je problemen wilt aanpakken meestal zoveel mogelijk onder woorden te brengen wat je voelt. Je kan nu eenmaal niet zonder taal om naar buiten te brengen wat je dwars zit, maar daar zitten wel beperkingen aan. Immers, niet alles laat zich onder woorden brengen. Dan wordt het een kwestie van gevoel en voelen doe je met en in je lijf. Dat is het concrete, tastbare niveau waarop èchte gewaarwording zich afspeelt. Je eigen lijf als projectiescherm voor de film van je leven. In de wereld ben je weliswaar lijfelijk aanwezig, maar niet met alleen maar een lichaam als fysiologisch systeem. Je doet meer recht aan de werkelijkheid door jezelf te zien als een weliswaar lijfelijk, maar toch bezield, samenwerkingsverband tussen lichaam en geest met alle consequenties van dien.
Ook al heb je er niet de juiste woorden voor, op bepaalde plaatsen (voor elk mens verschillend) in je lichaam kun je soms haarfijn nuanceringen in een situatie aanvoelen. Vaak gebeurt dit zonder te weten waarom ‘je je (ineens) zo voelt’. Je constateert alleen dat het zo is en soms leg je dan ineens je hand op de plek die zo raar aanvoelt. Dat kan in het moment zijn, voor dingen die nu gebeuren (situaties die je intuïtief ervaart als meer of minder prettig), maar ook voor zaken die in het verleden hebben gespeeld en waarvan je je eigenlijk niet meer bewust bent.
Het lijkt of je lichaam heeft onthouden, wat je (met je hoofd) allang vergeten was. Of het nog weet heeft van dingen, die je je al niet meer kan herinneren en dus ook niet meer kan benoemen. Althans, niet zondermeer. Het gaat ook niet om logisch nadenken of verstandelijk herinneren, het is veel complexer. Het heeft te maken met afweer tegen (oude) psychische pijn (door ontkenning van de waarheid). Iets uit de omgeving kan werken als een trigger doordat het overeenkomst vertoont met iets uit het archief van de amygdala en je min of meer alarmeren.
De amygdala kun je zien als een soort opslagplaats in je hersenen van onbewuste herinneringen aan bedreigende ervaringen. Veilig afgeschermd om (weer) door te kunnen met de rest van je leven. Als dan na jaren die afweer minder wordt/minder nodig is kan er een moment in je leven aanbreken dat je lichaam, in de vorm van vage klachten, aangeeft dat er iets is wat niet helemaal oké is. In de praktijk lijkt het alsof zo’n gevoel je maar zo overkomt en dat je er ook niks mee kunt.
Meestal blijkt het te gaan om dingen (al ben je je er niet van bewust) die je liever vergeet. Maar dat kun je pas achteraf zo zien, als je er op een dusdanige manier aandacht aan hebt gegeven, dat het weten van je lichaam zich kon uiten, dat het zich kenbaar kon maken. Dan pas weet je dat je wèl iets kon met dat weten van je lijf. Met andere woorden, dan weet je dat je je voordeel kan doen met luisteren naar je lichaam.
Meestal kun je dit niet zomaar, maar je kunt het wel leren. In de meeste gevallen vraagt het, zeker in het begin, om deskundige begeleiding, waarvoor een arts doorgaans geen tijd heeft.
Zo’n lichaamssensatie kan zo vaag zijn dat je moet leren hoe je, door je aandacht erop te richten, het zich scherper kan laten aftekenen. Pas dan blijkt het betekenis in zich te dragen en kan het indien nodig, een beetje aangestuurd door faciliterende vraagstellingen, aanwijzingen geven voor vervolgstappen. Een techniek die hier goed bij past is focusing.